Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 5623

Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"
Lech Krzymowski
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 20, Wrzesień 1970r., Nr 9

   Wzmacniacz, którego schemat przedstawiono na rysunku 1, nie jest żadną rewelacją ani nowością, jednak ze względu na uzyskiwane wyniki może zainteresować amatorów dobrej muzyki i entuzjastów małych zespołów beatowych.

   Zastosowanie w nim takich zespołów, jak 3-kanałowy układ miksera oraz klawiszowy przełącznik zmiany charakterystyki częstotliwości wzmacniacza z równoczesną płynną regulacją w zakresie skrajnych częstotliwości pasma akustycznego, daje dobre efekty, co stwierdzono przy użyciu magnetofonu ZK-120 i adaptera. Wyniki były nieporównywalne z możliwościami przeciętnych układów nawet produkcji fabrycznej. Również próba z zespołem beatowym wypadła pomyślnie.

Rys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza akustycznego "Melodia"
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)

   Schemat blokowy wzmacniacza na rysunku 2 wyjaśnia przeznaczenie poszczególnych stopni układu.

Czytaj więcej: Amatorski wzmacniacz akustyczny "Melodia"

Budujemy wzmacniacz stereofoniczny

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 4974

Budujemy wzmacniacz stereofoniczny
inż. Zbigniew Faust
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 22, Maj 1972r., Nr 5
(Opracowano na podstawie "Funktechnik" nr 23, 24/1965 i nr 2/1966)

   Podaję opis konstrukcyjny wzmacniacza stereo, przeznaczonego do współpracy z gramofonem stereofonicznym. Wzmacniacz zawiera dwa kanały: lewe i prawy. Każdy kanał składa się ze stopnia wejściowego, układów regulacji głośności i balansu oraz stopnia końcowego. W stopniu wejściowym odbywa się wstępne wzmocnienie słabych sygnałów z adaptera, a także korekcja charakterystyki częstotliwościowej odtwarzanych nagrań z płyt przez odpowiednie podniesienia lub obniżenie tonów niskich i wysokich. Układ regulacji głośności pozwala zmieniać w sposób ciągły siłę dźwięku nagrań płytowych, natomiast regulacja balansu umożliwia wyrównanie głośności odtwarzania obu kanałów. Stopień końcowy nie różni się niczym od podobnego stopnia wzmacniacza monofonicznego.

Konstrukcyjnie wzmacniacz został podzielony na 3 człony:

1. układ korekcji barwy dźwięku,
2. dwustopniowy wzmacniacz końcowy,
3. zasilacz sieciowy.

Poszczególne człony układu montuje się na oddzielnych płytkach bakelitowych, dzięki czemu jest ułatwione eksperymentowanie z układem.

Dane techniczne

• Moc wyjściowa: max 2×4W
• Czułość: około 100mV
• Pasmo przenoszenia: 5Hz÷20kHz (-3dB)
• Współczynnik zniekształceń nieliniowych: poniżej 5%
• Zasilanie z cieci 220V/50Hz, moc pobierana około 80W.

UKŁAD KOREKCJI BARWY DŹWIĘKU

Zawiera on w każdym kanale dwa stopnie wzmocnienia napięciowego oraz układ regulacji barwy dźwięku, oddzielnie dla niskich i wysokich tonów.

Schemat ideowy przedstawiono na rysunku 1. Oba kanały wzmacniacza są jednakowe i wobec tego wystarczy opis tylko jednego z nich. Sygnał wejściowy z adaptera stereofonicznego przechodzi poprzez znormalizowane gniazdo wejściowe We i kondensator sprzęgający C₁ do regulatora siły dźwięku R₁, a następnie poprze kondensator C₂ do siatki sterującej lampy L_1a. Opornik upływowy siatki ma wartość 1MΩ. W obwodzie katodowym lampy znajduje się opornik R₆ do wytworzenia napięcia polaryzacji siatki, zblokowany kondensatorem C₄. Wzmocniony w obwodzie anodowym sygnał doprowadza się poprze opornik R₄ i kondensator C₆ do układu regulacji barwy dźwięku. Aby wysokie tony nie zostały za bardzo osłabione, opornik R₄ jest zbocznikowany kondensatorem C₅. W pierwszym stopniu wzmocnienia występuje ponadto sprzężenie zwrotne między anodą i siatką lampy L_1a (opornik R₅). Dzięki temu sprzężeniu uzyskuje się bardziej liniową charakterystykę przenoszenia i mniejszy współczynnik zniekształceń nieliniowych.

Rys. 1. Schemat ideowy układu korekcji barwy dźwięku

Układ regulacji barwy dźwięku składa się z dwóch obwodów RC. Pierwszy obwód obejmuje elementy R₇R₈R₉C₇C₈ przeznaczone do regulacji w zakresie niskich tonów, drugi zaś (C₉R₁₁C₁₀) pozwala zmieniać charakterystykę przenoszenia w obszarze tonów wysokich. Opornik R₁₀ jest elementem odsprzęgającym obwód regulacji tonów niskich od obwodu regulacji tonów wysokich.

Czytaj więcej: Budujemy wzmacniacz stereofoniczny

Filtry wygładzające tętnienie

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 4651

Filtry wygładzające tętnienie
R.T.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 26, Maj 1975r., Nr 5

   Teoretycznie można zastosować w prostowniku kondensator o taj dużej pojemności, że uzyska się dowolnie małe tętnienie wyprostowanego prądu. Wobec taniości kondensatorów elektrolitycznych takie rozwiązania niekiedy stosuje się w praktyce. Przeważnie jednak zachodzi konieczność zastosowania filtru wygładzającego tętnienie. Stosowanie kondensatorów o bardzo dużej pojemności może powodować przeciążenie prądowe diody prostowniczej i jest kosztowne; poza tym kondensatory zajmują sporo miejsca.

   Działanie filtru postaramy się wyjaśnić w oparciu o rys. 1a. Na kondensatorze prostownika (C0) występuje składowa stała napięcia U₀ oraz jego składowa zmienna, którą nazywamy tętnieniem. Dla tej składowej zmiennej opornik R_F1 i kondensator C_F1 można rozpatrywać jako swego rodzaju dzielnik napięcia. Jeżeli opór kondensatora dla składowej zmiennej jest wielokrotnie mniejszy od oporu opornika R_F1, to jest jasne, że na wyjściu prostownika (do którego kondensator C_F1 jest przyłączony równolegle) wystąpi mniejsze tętnienie.

   Jeżeli na wejściu filtru mamy tętnienie T₀, a na wyjściu filtru pożądane jest tętnienie mniejsze T₁, to wartości elementów filtru można ustalić z następującej zależności:

   (1)

   Wzór dotyczy tętnienia o częstotliwości 100Hz występującego w prostownikach dwupołówkowych. W przypadku prostowników jednopołówkowych licznik prawej strony równania mnożymy przez 2.

   Prąd wyprostowany wydzielać może w oporniku R_F1 znaczną moc, co jest niepożądane. Aby temu zaradzić, stosowane są dwa rozwiązania. Jedno z nich przedstawiono na rys. 1b. Polega ono na zastosowaniu filtru dwuogniwowego, z którego pobiera się dwa napięcia zasilające: jedno zaraz za opornikiem R_F1 do stopni większej mocy, nie wymagających tak starannego filtrowania, drugie za opornikiem R_F2 - do stopni sterujących, radioodbiorczych i innych wymagających idealnego wygładzenia tętnienia.

Czytaj więcej: Filtry wygładzające tętnienie

Amatorski zespół głośnikowy 30W

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 4219

Amatorski zespół głośnikowy 30W
Wojciech Kotecki
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 26, Maj 1975r., Nr 5

   W wielu opisach urządzeń elektroakustycznych kładziono nacisk głownie na ich rozwiązanie konstrukcyjne z pominięciem lub z powierzchownym tylko potraktowaniem strony akustycznej. Ponieważ efekt końcowy zależy w bardzo znacznym stopniu od zespołów głośnikowych, należy poświęcić im więcej uwagi i dążyć do wyposażenia swego zestawu elektroakustycznego w odpowiednio dobre urządzenia przetwarzające przebiegi elektryczne w fale dźwiękowe.

   Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sprawdzonych rozwiązań konstrukcyjnych zespołu o mocy 30W przeznaczonego do własnoręcznego wykonania. Jest to zespół głośnikowy o obudowie zamkniętej, trójrożny z regulacją w zakresie średnich i wysokich tonów; podstawowe jego dane są następujące:

• moc znamionowa: 30W
• moc muzyczna: 45W
• impedancja: 5Ω
• pasmo skuteczne przetwarzanych częstotliwości: 40÷20000Hz
• regulacja dla 5000Hz: - 20dB
• regulacja dla 10000Hz: -25dB
• efektywność: 89dB
• pojemność obudowy: około 40 litrów.

   Zespół składa się ze szczelnej obudowy drewnianej, trzech głośników niskotonowych GDN16/10, głośnika średniotonowego GD12/8 i głośnika wysokotonowego GDWK14/14 oraz zwrotnicy elektrycznej.

   Obudowa (rysunek 1)składa się ze skrzynki, ścianki czołowej (ekranu) i ścianki dekoracyjnej. Skrzynka wykonana jest z płyty wiórowej o grubości 19mm wzmocnionej w narożnikach listwami sosnowymi, a ścianka czołowa - ze sklejki 15mm.

Czytaj więcej: Amatorski zespół głośnikowy 30W

Stereofoniczny wzmacniacz lampowy

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 5211

Stereofoniczny wzmacniacz lampowy
Autor: A.W.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 23, Grudzień 1973r., Nr 12

   W numerze 3/1973 radzieckiego miesięcznika "Radio" opublikowano opis lampowego wzmacniacza stereofonicznego, którego schemat z pewnością zainteresuje wielu radioamatorów. Podstawową cechą wzmacniacza jest przystosowanie go do odtwarzania basów jednokanałowo - za pomocą jednego niskotonowego głośnika czy zespołu głośników oraz do odtwarzania tonów średnich i wysokich - dwukanałowo, zgodnie z wymaganiami stereofonii dwugłośnikowej. Wiadomo, że takie rozwiązanie jest stosowane pod warunkiem, iż częstotliwość podziału nie jest większa niż 400Hz (górna granica odtwarzania tonów niskich jednokanałowo). Taką właśnie częstotliwość podziału wybrali konstruktorzy tego starannie przemyślanego wzmacniacza. Warto jeszcze dodać, że przy odtwarzaniu basów za pomocą jednego zestawu można tańszym kosztem zastosować zestaw o lepszych parametrach. Może to być na przykład obudowa zamknięta z głośnikiem niskotonowym typu "Compact" lub innym o małej częstotliwości rezonansu własnego.

   Zestaw niskotonowy może być ustawiony w dowolnym miejscu pokoju mieszkalnego przed słuchaczem. Najlepsze miejsce to prawa część ściany znajdującej się przed słuchaczami.

Dane Techniczne

• Moc znamionowa kanału basów: 3W
• Moc znamionowa kanałów częstotliwości średnich i wysokich: 1W (każdy z kanałów)
• Pasmo odtwarzania: 20Hz do 20kHz
• Regulacja basów: +5 do -9dB przy 20Hz
• regulacja wysokich tonów: +9 do -5dB przy 10kHz
• Czułość: 60mV
• Przydźwięk: -50dB

  Czytaj więcej: Stereofoniczny wzmacniacz lampowy

Zestaw Stereofoniczny

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 7152

Zestaw Stereofoniczny
(Prawdziwy "rodzynek" - warto przeczytać)
Konrad Widelski
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 11, Wrzesień, Nr 9 (Z opracowań konkursowych - I nagroda)

   Wykonany przeze mnie zestaw aparatury służy do reprodukcji nagrań stereofonicznych. Jest on przystosowany do odtwarzania jedynie nagrań płytowych, bowiem stereofoniczne nagrania na taśmie magnetycznej są jak do tej pory całkowicie nieosiągalne (z wyjątkiem ew. nagrań amatorskich).

   Aparatura jest prosta w konstrukcji (dla średnio zaawansowanego radioamatora). Ograniczono w niej stosowanie elementów pochodzenia zagranicznego do koniecznego minimum, wykorzystując maksymalnie krajowe elementy i części typowe. Szczególny nacisk położono na ekonomię rozwiązania i to zarówno pod względem kosztów, jak i ilości użytych elementów oraz pracochłonności. Parametry techniczne układu są zbliżone do odpowiadających technice "Hi-Fi".

   Na całość aparatury składają się następujące części składowe:

• adapter stereofoniczny,
• wzmacniacz dwukanałowy,
• zespół głośników.

Adapter stereofoniczny

   Samodzielne wykonanie stereofonicznej główki adapterowej nie jest możliwe, aczkolwiek wydawać by się mogło, że przy pewnych zdolnościach i zamiłowaniu do mechaniki precyzyjnej można by się o to pokusić. Trzeba jednak pamiętać, że płyty stereofoniczne są osiągalne na naszym rynku, przynajmniej do tej pory, jedynie wyjątkowo i to po bardzo wysokich cenach. W tej sytuacji niszczenie ich adapterem własnej konstrukcji byłoby jak najbardziej niewskazane. Również istotna w tym przypadku jest jakość reprodukcji. Zastosowanie główki lub wkładki stereofonicznej pochodzenia zagranicznego również nie powinno być zalecane, bowiem odpowiednie wyważenie zmodyfikowanego ramienia jest praktycznie bardzo trudne. Trzeba pamiętać, że odpowiedni nacisk igły na płytę (5÷6g) ma przy reprodukcji nagrań stereofonicznych zasadnicze znaczenie.

Czytaj więcej: Zestaw Stereofoniczny

Przeciwsobny wzmacniacz gitarowy (RiK 1966/05)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłony: 6026

Przeciwsobny wzmacniacz gitarowy
Zbigniew Boczek
Radioamator i Krótkofalowiec • Rok 16 • Maj 1966 R. • nr 5

   Niniejszy opis modelu wzmacniacza zainteresuje zapewne posiadaczy gitar elektrycznych, bądź zespoły gitarowe nie dysponujące odpowiednią aparaturą elektroakustyczną. O jego wysokiej jakości decyduje przede wszystkim prawie liniowa charakterystyka częstotliwości, dobra korekcja dźwięku oraz spora moc wyjściowa (dzięki zastosowaniu w końcowej fazie wzmocnienia pentod EL36 o P_a=18W każda). Całość składa się z trzech zasadniczych członów: wzmacniacza mocy, wzmacniacza napięciowego i zasilacza.

   Pierwszy jest wzmacniaczem przeciwsobnym - rys. 1, pracującym w klasie AB w układzie "ultra linear". Funkcję inwertora fazy spełnia tu podwójna trioda typu ECC83. Stopniem poprzedzającym jest wzmacniacz napięciowy z zastosowaną w nim lampą EF86 o anodzie sprzężonej galwanicznie z siatką następnego stopnia. Umożliwia to uzyskanie równomiernego wzmocnienia w szerokim zakresie częstotliwości. Potencjał siatki (a zarazem sprzężonej z nią anody) jest o kilka woltów niższy od potencjału katody, co jest konieczne dla właściwej pracy układu.

Rys. 1. Schemat ideowy wzmacniacza mocy
(Rysunek jest duży więc można go skopiować np. do programu graficznego i obejrzeć szczegóły)

   Przedwzmacniacz - rys. 2 - składa się z czterech stopni wejściowych pracujących równolegle na wspólny wzmacniacz mocy.

Czytaj więcej: Przeciwsobny wzmacniacz gitarowy (RiK 1966/05)

Wzmacniacz wykorzystujący lampy nowego typu 6CZ5

Szczegóły

Kategoria: Audio USA

Odsłony: 7193

Wzmacniacz wykorzystujący lampy nowego typu 6CZ5
Nathan Grossman
AUDIO, JULY, 1958, VOL. 42, No. 7 (Następca czasopisma RADIO, Est. 1917)

Większość entuzjastów lampowego sprzętu ma wystarczające zapasy w szafce, aby skonstruować i umieścić w niewielkiej obudowie ten prosty wzmacniacz o dobrych parametrach

   6CZ5 jest nową miniaturową lampą mocy wyprodukowaną przez firmę RCA, bardzo obiecującą jeśli chodzi o zastosowanie w układach wzmacniaczy mocy audio. Lampy tej nie należy mylić z lampą elektronową 6AQ5 lub angielską lampą 6BQ5. Wprawdzie zarówno konstrukcja jak i przeznaczenie tych lamp są podobne, ale nie są one zamiennikami.

   Lampa elektronowa 6CZ5 ma takie same żarzenie, anodę, siatkę ekranującą i charakterystykę obciążenia jak lampa elektronowa 6V6. Można przyjąć, że jest jej miniaturowym odpowiednikiem (kosztującym mniej więcej tyle samo). Jednakże pozostałe charakterystyki są już inne i są znaczne lepsze. Dla napięcia anodowego równego 250V ujemne przedpięcie siatki sterującej oraz transkonduktancja są około 15% większe, zaś moc wyjściowa nawet o 20% większa. W układzie przeciwsobnym (push-pull) lampa elektronowa 6CZ5 przypomina lampę 6L6 z uwagi na to, że wytwarza niewielkie zniekształcenia nieliniowe związane z nieparzystymi harmonicznymi i może pracować jako pentoda z napięciem anodowym 350V. W tym ostatnim przypadku przy podaniu na siatkę ekranującą napięcia zasilającego 280V i przedpięciu siatki sterującej równemu -23.5V oraz obciążeniu pomiędzy anodami równemu 7500Ω, dwie symetrycznie pracujące lampy 6CZ5, zgodnie z danymi producenta pozwalają uzyskać moc wyjściową równą 21.5W przy zniekształceniach harmonicznych nie przekraczających 1%.

   Wspomniane właściwości przyczyniają się do mniejszych wymagań dotyczących zasilania, mniejszych zniekształceń, mniejszego całkowitego kosztu wykonania i większej mocy wyjściowej (same zalety). Aby wypróbować parę lamp elektronowych 6CZ4 autor artykułu korzystając z części ze skrzynki ze starymi częściami i 20-letniego transformatora głośnikowego zbudował wzmacniacz audio. Aby zmniejszyć związane z układem regulacji napięcia autor zastosował tzw. "bleeder" dzięki któremu wzmacniacz pracował w układzie pomiędzy zalecanym przez producenta trybem pentodowym a wymagającym niższego napięcia anodowego trybem tetrodowym. Dla napięcia pomiędzy katodą i anodą równego 325V uzyskane wyniki okazały się lepsze od oczekiwanych. Przy zmianie oddawanej mocy od wartości minimalnej do maksymalnej napięcie anodowe nie zmieniało się, zaś napięcie siatki ekranującej zmieniało się nie więcej niż 3.5%.

Czytaj więcej: Wzmacniacz wykorzystujący lampy nowego typu 6CZ5

Przyrząd do dobierania lamp do pracy w układzie przeciwsobnym

Szczegóły

Kategoria: Radioamator

Odsłony: 6299

Przyrząd do dobierania lamp do pracy w układzie przeciwsobnym.
Antoni Biliński
Radioamator, Rok VII, luty 1957 Nr 2

   Niniejszy opis dotyczy konstrukcji przyrządu, który służy do dobierania lamp pracujących we wzmacniaczach przeciwsobnych m.cz. Jakkolwiek produkowane wzmacniacza powinny być tak skonstruowane, aby uwzględnione były rozrzuty w charakterystykach lamp (np. do 10%), to jednak w eksploatacji korzystnie jest dobierać lampy o możliwie podobnych charakterystykach.
   Opisany tu przyrząd może znaleźć praktyczne zastosowanie nie tylko przy produkcji wzmacniaczy, ale również w radiotechnicznych warsztatach naprawczych i w ramach eksploatacji obiektów radiowęzłowych wyposażonych w większą ilość wzmacniaczy - przyp. red.

   Zniekształcenia nieliniowe we wzmacniaczu akustycznym, pracującym w układzie przeciwsobnym można zmniejszyć do minimum, jeżeli elementy symetryczne będą sobie odpowiadać. Połówki transformatora wyjściowego powinny być jednakowe, tzn. powinny mieć jednakową ilość zwojów, jednakową indukcyjność i oporność omową; również stosowane lampy powinny być jednakowe, tj. mieć jednakowy prąd katodowy i jednakowe nachylenie charakterystyki.

   Podczas produkcji wzmacniaczy w zakładzie wytwórczym zaobserwowałem, że lampy dobiera się na "wtyczkowym" przyrządzie do badania lamp (gdy lampy mają jednakowe prądy - wstawia się je do gotowego wzmacniacza). Moim zdaniem taki sposób jest niewystarczający. Na rysunku 1 pokazano możliwość dobrania dwóch lamp na przyrządzie serwisowym.

Rys. 1. Charakterystyka I_a=f(U_s) dwóch lamp tego samego typu, lecz o innych parametrach

W punkcie badania a charakterystyki się przecinają; oznacza to, że prądy katodowe lamp są jednakowe. Jednak przy sterowaniu lampy, gdy punkty pracy się zmieniają w kierunku napięć ujemnych, lampa I będzie miała większy prąd katodowy niż lampa II, przy tym samym napięciu polaryzacji. Przesuwanie punktu pracy w kierunku dodatnim spowoduje, że zjawisko się zmieni. Fakt ten wpływa na zwiększenie zniekształceń nieliniowych.

   Aby temu zapobiec, skonstruowałem przyrząd, który pozwala na dobranie lamp w każdym punkcie charakterystyki; rys. 2 przedstawia mostek Wheatstone'a, w którym oporniki R₃ i R₄ zastąpiono lampami, jakie należy dobrać.

Rys. 2. Schemat układu pracy przy dobieraniu lamp

 Siatki sterujące obu lamp połączone są ze sobą. Przez zmienianie napięcia na nich od nap. -20V do +20V zmieniamy prądy katodowe tych lamp w całym zakresie charakterystyk. Umieszczony między anodami miernik magnetoelektryczny wskazuje różnicę potencjałów jaka może wystąpić wskutek nierówności prądów katodowych. Oporniki R₁ i R₂ mają jednakową oporność.

Czytaj więcej: Przyrząd do dobierania lamp do pracy w układzie przeciwsobnym